Ελάτε να μάθουμε ιστιοπλοΐα

Μια σύντομη εισαγωγή στην τέχνη του πανιού
Του Μάκη Ματιάτου
Η θάλασσα ανήκει σε όλους μας. Άλλοι τη χαίρονται από την παραλία και άλλοι μέσα σε ένα μικρό η μεγάλο σκάφος αναψυχής. Τα μυστικά της θάλασσας και του σκάφους, ιδιαίτερα του ιστιοφόρου, δεν είναι ευρύτερα γνωστά σε όλους. Αυτά τα μικρά βασικά μυστικά θα προσπαθήσουμε να προβάλλουμε παρακάτω, επιχειρώντας ένα κέντρισμα για όσους ενδιαφέρονται για το σπορ ή καλύτερα την τέχνη.

Πώς λειτουργούν τα πανιά;

Ο αέρας επιταχύνεται περνώντας πάνω από μία καμπύλη επιφάνεια, ενώ διατηρεί την ίδια ταχύτητα όταν περνάει από μία ευθεία. Από την πλευρά της καμπύλης δημιουργείται υποπίεση, ενώ αντίθετα από την ευθεία, πίεση. Η διαφορά πίεσης και υποπίεσης δημιουργεί μία δύναμη, που δίνει κίνηση στο σκάφος μέσω των πανιών. Το πανί του σκάφους (σχ. 1) είναι μία αεροτομή όπως αυτή των φτερών του αεροπλάνου (σχ. 2). Για να το καταλάβουμε καλύτερα και να το δούμε στην πράξη αρκεί να κάνουμε το πείραμα με το κουτάλι στη βρύση του νεροχύτη μας (σχ. 3).

Πώς κάνουμε το σκάφος να κινηθεί;

Αν κάτσουμε μέσα στο σκάφος και αφήσουμε ελεύθερο το πανί να «παίζει», το σκάφος δεν θα κινηθεί (σχ. 4). Αν πάρουμε μέσα λίγο το πανί, ο αέρας θα του δώσει το αεροδυναμικό σχήμα που χρειαζόμαστε για να σχηματιστεί η αεροτομή, που θα του δώσει κίνηση (σχ. 5). Επειδή στο σκάφος δεν έχουμε φρένο, για να το σταματήσουμε, αφήνουμε ελεύθερο το πανί, όπως φαίνεται στο σχήμα 4.

Πόσο παίρνουμε το πανί μέσα για να δώσουμε κίνηση;

Τα πανιά λειτουργούν καλά περίπου στις 45 μοίρες από τον αέρα. Το ιστιοφόρο δεν μπορεί να ταξιδέψει τελείως κόντρα στον αέρα. Όταν ταξιδεύουμε προς τον καιρό (όρτσα), στις 45 μοίρες περίπου, φέρνουμε το πανί αρκετά μέσα, κοντά στο κέντρο του σκάφους (σχ. 7). Όταν ταξιδεύουμε πλάγια, δηλαδή με τον καιρό από την πλευρά (πλαγιοδρομία), ανοίγουμε το πανί ανάλογα, για να βρίσκεται στις 45 μοίρες ως προς την κατεύθυνση του αέρα (σχ. 8). Όταν Θέλουμε να ταξιδέψουμε με τον καιρό μεταξύ πλευράς και πρύμης (λασκάδα, δευτερόπρυμα), ανοίγουμε ακόμα περισσότερο το πανί, έτσι ώστε να σχηματίζει πάντα γωνία 45 μοίρες με τον αέρα (σχ. 9). Όταν θέλουμε να ταξιδέψουμε με τον καιρό από την πρύμη (κατάπρυμα,
καταβέλονα), το πανί δεν λειτουργεί σαν μία αεροτομή, αλλά σαν συλλέκτης του αέρα, που μας σπρώχνει προς την κατεύθυνσή του.

Πώς γίνεται το σκάφος να μην παρασύρεται προς τα πλάγια;

Φυσιολογικά, εφόσον ο αέρας φυσάει από την πλευρά (μπάντα), θα πρέπει να μας παρασύρει προς την κατεύθυνση προς την οποία πνέει (σχ. 10). Όμως αυτό δεν συμβαίνει στην κυριολεξία. Το θέμα είναι αρκετά πολύπλοκο για να εξηγηθεί εύκολα σ? αυτό το σημείο. Θα αρκεσθούμε να πούμε μόνο πως, το τμήμα του σκάφους που βρίσκεται μέσα στο νερό (ύφαλα, καρίνα) προβάλλει κάποια αντίσταση στην προς τα πλάγια κίνηση του σκάφους (σχ. 11). Ας δοκιμάσουμε να σφίξουμε με βρεγμένα χέρια ένα σαπούνι. Οι δύο πλευρικές
δυνάμεις από τις χούφτες μας είναι αντίστοιχα ο αέρας και η αντίσταση (σχ. 12). Το αποτέλεσμα θα είναι το σαπούνι να «εκτοξευτεί» μπροστά…



Το βρήκαμε εδώ: http://www.ortsa.gr